انجیل مریم مجدیله

انجیل مریم مجدلیه

مقدمه :

انجیل مریم، یکی از متون اولیه مسیحی است که به ما از طریق سنت‌های گنوسی رسیده است. این انجیل، که به احتمال زیاد در قرن دوم میلادی نوشته شده، اطلاعات جالبی درباره دیدگاه‌ها و اعتقادات گروه‌هایی از مسیحیان اولیه ارائه می‌دهد که از مسیر اصلی مسیحیت منحرف شده بودند. در متن این انجیل، مریم مجدلیه به عنوان یکی از مهم‌ترین شاگردان عیسی مسیح و منبعی برای معرفت و حکمت معرفی می‌شود، که این خود تفاوت چشمگیری با تصویر ارائه شده از او در اناجیل کانونی است. انجیل مریم بر تجربه معنوی و دانش باطنی تأکید می‌کند و در آن، مریم مجدلیه نه تنها به عنوان شاهدی از رازهای مسیح، بلکه به عنوان یک رهبر معنوی که دانش ویژه‌ای را در اختیار دیگر شاگردان قرار می‌دهد، مطرح می‌شود. این انجیل به ما نشان می‌دهد که چگونه مریم توانست از محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی زمان خود فراتر رود و نقشی کلیدی در انتقال معارف مسیحی ایفا کند. در این انجیل، موضوعاتی چون آزادی از قید و بندهای مادی، اهمیت درک و تجربه مستقیم از حقیقت معنوی و نقش زنان در جامعه مسیحی به چالش کشیده می‌شود. انجیل مریم از این منظر، نه تنها یک متن نگرشی بلکه یک سند تاریخی است که نوری بر دوره‌ای از تاریخ مسیحیت می‌افکند که در آن اعتقادات و شیوه‌های متفاوتی در کنار هم وجود داشتند.

به رغم اهمیت تاریخی و معنوی انجیل مریم، این متن در میان انجیل‌های کانونی جایی ندارد و برای مدت‌ها مورد غفلت واقع شده بود. با این حال، انجیل مریم به عنوان بخشی از میراث گنوسی مسیحیت، به ما کمک می‌کند تا دیدگاهی گسترده‌تر و عمیق‌تر نسبت به پیچیدگی‌ها و تنوع اولیه این نگرش داشته باشیم و به درک بهتری از نقش زنان در تاریخ مسیحیت برسیم.

کشف انجیل مریم، که به عنوان یکی از مهم‌ترین یافته‌های متون گنوسی به شمار می‌رود، داستانی پر از رمز و راز است که نوری تازه بر بخش‌هایی از تاریخ مسیحیت انداخت. این انجیل برای اولین بار در اواخر قرن نوزدهم میلادی در مصر کشف شد، در منطقه‌ای به نام اخمیم. متن به دست آمده در این کشف، به زبان قبطی نوشته شده بود، زبانی که در دوران باستانی مصر رایج بود. انجیل مریم در میان دیگر اسنادی یافت شد که به طور کلی تحت عنوان متون گنوسی شناخته می‌شوند، اسنادی که دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به مسیحیت رسمی ارائه می‌دهند و به ما امکان می‌دهند تصویری گسترده‌تر از اندیشه‌ها و باورهای متنوع در جوامع مسیحی اولیه داشته باشیم. انجیل مریم به خاطر محتوای منحصر به فردش، که تأکید ویژه‌ای بر روی معرفت معنوی و نقش مریم مجدلیه دارد، از اهمیت خاصی برخوردار است. کشف این انجیل نه تنها اطلاعات ارزشمندی در مورد تفکرات و باورهای گنوسی به دست داد بلکه بحث‌های گسترده‌ای را در میان دانشمندان، محققان و علاقه‌مندان به تاریخ مسیحیت ایجاد کرد. این متن به ما امکان می‌دهد تا نگاهی دقیق‌تر به دیدگاه‌ها و جایگاه زنان در جوامع مسیحی اولیه داشته باشیم و به بررسی تأثیرات و تفاوت‌های فکری که در آن دوره وجود داشت، بپردازیم.

با این حال، باید توجه داشت که بخش‌هایی از انجیل مریم هنوز گمشده است و متن کامل آن در دسترس نیست. این امر مطالعه و تفسیر دقیق این انجیل را با چالش‌هایی مواجه کرده است. علی‌رغم این، انجیل مریم به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع برای فهم عمیق‌تر معنویت مسیحی و تاریخچه آن در دوران اولیه، شناخته می‌شود و ادامه تحقیقات در مورد آن می‌تواند دیدگاه‌های تازه‌ای را در این زمینه ارائه دهد.

کشف انجیل مریم و اهمیت آن در مطالعات نگرشی و تاریخ مسیحیت به خوبی نشان‌دهنده تنوع و پیچیدگی‌هایی است که در اوایل تاریخ مسیحیت وجود داشت. این انجیل به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از جایگاه و نقش زنان در جامعه‌های مسیحی اولیه داشته باشیم، به‌ویژه از طریق شخصیت مریم مجدلیه، که در این متن به عنوان یک رهبر معنوی و منبع حکمت به تصویر کشیده شده است. در حالی که انجیل‌های کانونی بیشتر بر جنبه‌های تاریخی و معجزات عیسی مسیح تمرکز دارند، انجیل مریم توجه خود را به جنبه‌های داخلی و باطنی معنویت معطوف می‌کند و بر اهمیت درک شخصی و تجربه مستقیم حقیقت تأکید دارد. این تفاوت دیدگاه نه تنها ارزش این متن را به عنوان منبعی برای فهم ابعاد مختلف معنویت مسیحی افزایش می‌دهد بلکه نشان‌دهنده وجود تفکرات متفاوت در میان جامعه مسیحی اولیه است.

با این حال، باید توجه داشت که وضعیت حفاظتی و نگهداری از این انجیل و سایر متون گنوسی در طول تاریخ، همواره با چالش‌هایی همراه بوده است. بسیاری از این متون برای قرن‌ها به دست فراموشی سپرده شده بودند تا اینکه توسط محققان کشف و مورد مطالعه قرار گرفتند. این یافته‌ها به ما یادآوری می‌کنند که تاریخ مسیحیت تنها به آنچه که در متون کانونی ثبت شده است محدود نمی‌شود، بلکه شامل طیف وسیعی از دیدگاه‌ها، اعتقادات و تجربیات است که باید شناخته شوند.

در نهایت، انجیل مریم و سایر متون گنوسی به ما کمک می‌کنند تا درک بهتری از تنوع و پیچیدگی‌های اولیه مسیحیت داشته باشیم. این متون با چالش‌هایی که به نظرات رایج و معمول ارائه می‌دهند، به ما این فرصت را می‌دهند که به ابعاد گمشده یا کمتر شناخته شده‌ای از تاریخ معنویت مسیحی نگاهی عمیق تر داشته باشیم

این اثر از صفحه اول تا ششم مفقود شده است لذا هر آنچه در متن پایین آمده است چیزی است که در حال در دسترس ماست

این انجیل به زبان قبطی بوده و ترجمه آن از انگلیسی صورت گرفته است.

متن انجیل [1]

نجات‌دهنده پاسخ داد: هر طبیعتی با هر شکلی، هر موجودی، همه خارج خواهند شد و با هم جمع خواهند شد. آنها در نهایت به ریشه اصلی خود بازخواهند گشت؛ زیرا طبیعت مادی در نهایت در آنچه که طبیعت ذاتی آن است حل خواهد شد. هر کس که دو گوش دارد که قادر به شنیدن است، باید گوش دهد طبیعت گناه و آنچه خوب است. سپس پطرس به نجات‌دهنده گفت: شما مطالب زیادی را برای ما توضیح دادید. موضوع دیگری را نیز برای ما بازگو کنید. چه چیزی در این جهان گناه محسوب می‌شود؟ نجات‌دهنده پاسخ داد: چیزی به نام گناه وجود ندارد، هرچند شما خودتان خالق گناه هستید. وقتی عملی انجام می‌دهید که منطبق با حقیقت ذاتی شما نیست، این است که آنچه گناه محسوب می‌شود. به همین دلیل است که خوبی از درون و نهاد شما برمی‌خیزد. به دنبال خوبی‌ای بگردید که به طبیعت و ذات هر چیزی تعلق دارد. این هر چیزی و هر کسی را به ریشه‌اش بازمی‌گرداند. این دلیل آن است که چرا شما مرگ و بیماری را به سمت خودتان جذب می‌کنید، زیرا شما چیزی را دوست دارید که ذات و طبیعت شما نیست. هر کس که اندیشه می‌کند باید به این موضوع توجه کند..

جامدات شور و سوسه‌ای را به وجود می‌آورند که در حقیقت وجود خارجی ندارد و به همین دلیل است که شما نتایجی را می‌گیرید که مخالف طبیعت و ذات حقیقی شماست. یک اختلال و گیجی در تمام بدن شما اتفاق می‌افتد. به همین دلیل بود که من به شما گفتم «به قلب خود اعتماد کنید حتی زمانی که ناراضی و سرکش هستید». به جای این، قانع و دلنشین باشید، و این در حضور آنچه در طبیعت دیگر امکان‌پذیر است. هرکس که دو گوش دارد و قابلیت شنیدن دارد باید گوش دهد.

خداحافظی مسیح

مسیح که مقدس بود با همه وداع کرد و گفت: صلح بر شما باد زیرا شما به صلح من در میان خود نیاز دارید. نگهبان خود باشید، آنگاه هیچ‌کس قادر نخواهد بود شما را منحرف کند با گفتن اینکه به این سوی یا آن سوی بنگرید، زیرا شما از کودکی در مسیر انسانیت حقیقی آفریده شده‌اید. آن را دنبال کنید. هر کس که آن را جستجو کند، باز خواهد یافت. هیچ چیز را غیرروحانی فرض نکنید، خارج از قوانینی که من برای شما مشخص کردم. از خودتان قانونی وضع نکنید، مانند قانون‌گذاران نباشید و با استناد به قوانین، دیگران را تحت سلطه خود درنیاورید. و پس از گفتن آن سخنان، نجات‌دهنده آنجا را ترک کرد.

در حالی که مریم شاگردان را به آرامش فرا می‌خواند، آنها دچار پریشانی شده و در حال گریه بودند و گفتند: «چگونه ما می‌توانیم به دورترین نقاط جهان برویم و درباره پسر انسان سخن بگوییم؟ وقتی نجات‌دهنده را نپذیرفتند، چگونه ما را خواهند پذیرفت؟» در این میان، مریم برخاست و به برادران و خواهران روحانی‌اش گفت: «گریه نکنید و پریشان نباشید و اجازه ندهید قلب‌تان مردد شود، زیرا زیبایی‌های او با شما خواهد ماند و به شما امنیت می‌دهد و شما او را ستایش خواهید کرد، چرا که او ما را آماده کرده تا انسان‌های حقیقی باشیم.»

زمانی که سخنان مریم به پایان رسید، آنها به اندیشیدن درباره سخنان نجات‌دهنده پرداختند، پطرس از مریم خواست که به آنها تعلیم دهد

پطرس به او گفت: «خواهر! ما می‌دانیم که نجات‌دهنده بیش از دیگر زنان تو را دوست داشت. آیا سخنان نجات‌دهنده را به یاد می‌آوری؟ به ما آموزش بده آنچه را که تو می‌دانی و ما نمی‌دانیم، چرا که ما آنها را نشنیده‌ایم، آنچه را که نجات‌دهنده تنها برای تو گفته است.» و مریم پاسخ داد: «من آنچه را که از شما پنهان است به شما آموزش خواهم داد» و شروع به سخن گفتن برای آنها کرد»

او ادامه داد: «من نجات‌دهنده را در یک وحی دیدم و به ایشان گفتم، ای نجات‌دهنده، امروز شما را در یک حالت وحی دیدم.» و نجات‌دهنده پاسخ داد: «چه شگفت‌انگیز که تو از دیدار من هیچ تردیدی به خود راه ندادی! چرا که جایی که ذهن فعال است، گنج نیز آنجاست.» من به نجات‌دهنده گفتم: «سرورم، آیا کسی که وحی را می‌بیند، آن را با روح خود می‌بیند یا با جنبه روحانی خود؟» نجات‌دهنده پاسخ داد: «فرد نه با روح خود و نه با جنبه روحانی خود می‌بیند،دهمچنین نه با ذهن خود؛ آنچه بین این دو تفاوت ایجاد می‌کند، دیدگاه است و آن همان چیزی است که… (صفحات در اینجا مفقود شده‌اند)

صعود روح

در حالی که نیروی امیال گفت: «من تو را ندیدم که پایین می‌رفتی، حالا هم که تو را می‌بینم که بالا می‌روی. پس چرا دروغ می‌گویی، در حالی که تو به من تعلق داری؟» روح پاسخ داد: «من تو را می‌بینم، اما تو مرا نمی‌بینی و حتی مرا نمی‌شناسی. تو لباس مرا اشتباه گرفته‌ای، تو لباسی را که من بر تن حقیقی‌ام پوشانده‌ام اشتباه گرفته‌ای و مرا تشخیص نمی‌دهی.» بعد از گفتن این سخنان، او شادی و شعفی به جای گذاشت.

او به سمت قدرت سومی رفت که جهل نامیده می‌شود. این قدرت، روح را از نزدیک مجدداً مورد بررسی قرار داد و گفت: «کجا می‌روی؟ ای تو که با شرارت پیوند خورده‌ای؟ در واقع شما هر دو یک گروه هستید، پس قضاوت نکن!»

روح در پاسخ گفت: «چرا قضاوت می‌کنی، در حالی که من با چیزی پیوند نخورده‌ام؟ آن‌ها مرا نمی‌شناسند، اما من آن چه که کائنات در آن حل شده را می‌شناسم: زمین و شب.» هنگامی که روح سومین قدرت را شکست داد، به بالا صعود کرد و با چهارمین قدرت دیدار کرد. آن قدرت هفت صورت متفاوت داشت. اولین چهره آن تاریکی، دومین شهوت، سومین جهالت، چهارمین تعصب و مرگ، پنجمین مادی و جسمانی، ششمین حماقت و هفتمین خشم بود. آن‌ها روح را مورد بازجویی قرار دادند: «تو از کجا آمده‌ای، ای قاتل انسان! و کجا خواهی رفت، ای غالب شده بر فضا!»

روح پاسخ داد: «آن چه مرا متصل نگه داشته بود از بین رفته و آن چه مرا در بر گرفته بود متلاشی شده است. امیال من به پایان رسیده و حیات در من مرده است. در یک جهان، من از شکل این جهانی گسسته شده‌ام و برای شکلی که بالاتر است آماده شده‌ام و برای زنجیر فراموشی که در زمان وجود دارد، این لحظه به بعد، برای زمانی به وسعت ابدیت، به آرامش و سکوت رسیده‌ام.

بعد از این سخنان مریم مجدلیه سکوت کرد. زمانی که آموزه های مسیحا را بیان داشت شاگردان درباره آنچه او تعلیم داد با او به نزاع پرداختند.

اندرو برخاست و از دیگر برادران و خواهران پرسید درباره انچه او می گوید چه فکر می کنید و ادامه داد: من که گکمان نمیکنم نجات دهنده این کلمات را گفته باشد زیرا این تعالیم بسیار سنگین است در همین حین، پطرس نیز نگرانی خود را از این سخنان اعلام کرد.

او از آنها راجع به نجات دهنده پرسید: آیا به نظر شما او با یک زن در حالت خصوصی سخن می گوید، بدون آن که ما از ان اطلاع یابیم؟ آیا ما در درجهٔ کمتری قرار داریم که به وی گوش فرا دهیم؟ آیا نجات دهنده او را به ما ترجیح داده است؟

سپس مریم به گریه افتاد و به پطرس گفت، پطرس ای برادر من ! تو چه تصوری میکنی؟ آیا تصور میکنی من این حرف ها را از ذهن خود استخراج کرده ام و راجع به نجات دهنده دروغ می گویم؟ لاوی[2] پاسخ داد و با پطرس به مجادله پرداخت: پطرس تو همواره انسان خشمگینی بوده ای من نیز هم اینک می بینم که تو همانند یک رقیب علیه این زن ایستاده ای، گویا که او دشمن توست. اگر مسیحا برای او ارزش قائل شده، تو که هستی که بخواهی ارزش مریم را زیرا سوال ببری؟ حتما شناخت مسیحا از او از روی حقیقت بوده می باشد، به همین دلیل است که مسیحا  به او بیش از همه ما عشق داشت. ما باید از خودمان خجالت بکشیم و خود را تبدیل به انسانی کامل کنیم که به آن نیاز داریم، همان طور که نجات دهنده به ما گفته است و خبر خوش را همه جا بشارت دهیم، نه قانون گذاری کنیم و نه قوانین دیگری را که مخالف با گفته های مسیح باشد وارد حرف هایمان کنیم.

بعد از این که او این حرف ها را زد، آن ها از محل خارج شدند تا برای تعالیم مسیح حرکت کنند

در اینده سعی خواهم کرد تفاسیری که در این زمینه بر این نوشته که به مریم مجدلیه نسبت داده شده بیشتر بنویسم.

مترجم : پیمان سالار

---

[1] اگر متن فارسی این اثر خوانا نیست به این نیست که فارسی و یا انگیسی را به درستی ترجمه نکرده ام بلکه به این دلیل است که عملاً متن اصلی قبطی و انگلیسی اثر بسیار سخت و ناخوانا است، هر چند که سعی شده است تا جایی امکان متن فوق خوانش آسان تری برای خواننده داشته باشد.

[2] احتمالاً اشاره به متی دارد، که یکی دیگر از دوازده رسول عیسی بوده است